Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, trong phiên làm việc trước, Quốc hội đã nghe tờ trình của Chính phủ về dự thảo Luật Giá (sửa đổi). Theo đó, dự thảo lần này có nhiều điểm mới nhằm khắc phục một số tồn tại của Luật hiện hành, xin Thứ trưởng nói rõ hơn về những điểm mới này?
Thứ trưởng Tạ Anh Tuấn: Luật Giá hiện hành được Quốc hội thông qua năm 2012 có hiệu lực từ ngày 1/1/2013 đã triển khai đạt được nhiều kết quả. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế, Bộ Tài chính đã đánh giá, tổng kết xuất phát từ thực tiễn và đã trình Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi bổ sung Luật Giá và xin ý kiến tại kỳ họp Quốc hội lần này.
Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) kiên trì thực hiện theo nguyên tắc thị trường và có sự quản lý của Nhà nước, phù hợp với chủ trương chung của Đảng và Nhà nước là xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Theo đó, dự thảo Luật giá (sửa đổi) trình Quốc hội củng cố, hoàn thiện 9 nhóm nội dung lớn: Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá; phương pháp định giá; bình ổn giá; kê khai giá; hiệp thương giá; công tác tổng hợp, phân tích, dự báo giá thị trường; điều kiện đối với doanh nghiệp thẩm định giá; điều kiện đối với thẩm định viên về giá; hoạt động thẩm định giá của nhà nước.
Cơ chế quản lý, điều hành giá hiện được quy định tại Luật Giá và 19 luật khác. Chính vì vậy, trong quá trình xây dựng dự thảo Luật, Bộ Tài chính đã bao quát, tổng hợp để đảm bảo công tác quản lý giá tránh chồng chéo giữa Luật Giá và các luật chuyên ngành, nhất là những mặt hàng, dịch vụ do Nhà nước định giá.
Để khắc phục những chồng chéo giữa các Luật chuyên ngành, tăng cường tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật về giá, Luật Giá (sửa đổi) sẽ điều chỉnh toàn diện những vấn đề về giá; quy định thống nhất Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá gắn với thẩm quyền, trách nhiệm cụ thể. Đối với một số mặt hàng đặc thù, chuyên ngành thì quy định rõ những vấn đề về nguyên tắc, phương pháp, quy trình định giá thực hiện theo quy định tại Luật chuyên ngành như đất đai; điện; dịch vụ giáo dục; dịch vụ khám chữa bệnh…
Qua rà soát, hiện giờ đang có 52 mặt hàng do Nhà nước định giá được quy định bởi Luật Giá và các luật chuyên ngành. Chúng ta sẽ rà soát để đưa ra 14 mặt hàng khỏi danh mục định giá. Ngoài ra, cũng bổ sung thêm 2 mặt hàng dịch vụ gồm sách giáo khoa và sản phẩm quốc phòng, an ninh theo đặt hàng, giao nhiệm vụ vào danh sách mặt hàng do Nhà nước định giá.
Ngoài ra, dự thảo Luật Giá (sửa đổi) cũng sẽ bổ sung các quy định về phân cấp, phân quyền, trách nhiệm của các cấp, các ngành, nhất là các bộ, ngành, địa phương trong công tác quản lý giá sao cho tránh chồng chéo và mâu thuẫn cũng như đùn đẩy trách nhiệm trong công tác bình ổn giá.
Đối với công tác thẩm định giá, các quy định tại dự Luật phải đảm bảo tính chuyên nghiệp, rõ ràng hơn, nâng cao trách nhiệm của các công ty thẩm định giá và thẩm định viên thẩm định giá.
Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, hiện trong Dự thảo Luật có bổ sung 2 mặt hàng hóa trong danh mục hàng hoá do Nhà nước định giá, trong đó có mặt hàng Sách giáo khoa. Thứ trưởng có thể chia sẻ thêm về nội dung này?
Thứ trưởng Tạ Anh Tuấn: Sách giáo khoa là mặt hàng đặc biệt, ảnh hưởng tới phần lớn hộ gia đình tại Việt Nam. Trên cơ sở đánh giá, trước đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Tài chính đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá.
Tuy nhiên, để đảm bảo tính thận trọng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội về nội dung này. Tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội đã có Nghị quyết số 63/2022/QH15 quyết định bổ sung sách giáo khoa vào Danh mục hàng hóa dịch vụ do Nhà nước định giá khi sửa đổi Luật Giá.
Tại Dự thảo Luật đã đưa sách giáo khoa vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá và giao Bộ Giáo dục và Đào tạo định giá tối đa, các nhà xuất bản quyết định giá cụ thể. Quy định này tiếp tục củng cố, tăng cường tính chủ động của các nhà xuất bản nhưng có cơ chế kiểm soát được giá sách giáo khoa hợp lý, phù hợp với yêu cầu thực tiễn phát sinh.
Phóng viên: Hiện nay, nội dung liên quan đến Quỹ Bình ổn giá xăng dầu đang rất được quan tâm, vì sao Chính phủ đề xuất giữ Quỹ này, thưa Thứ trưởng?
Thứ trưởng Tạ Anh Tuấn: Bình ổn giá là nhiệm vụ rất quan trọng trong quá trình quản lý về giá. Tất cả các nước đều phải thực hiện bình ổn giá. Chúng ta cũng có các giải pháp để bình ổn giá như về tài chính – tiền tệ; giải pháp về cung – cầu; giải pháp về quản lý thị trường. Quỹ bình ổn giá cũng là một trong những giải pháp về bình ổn giá.
Đối với Quỹ Bình ổn giá xăng dầu, Quỹ này được quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, sau đó là Nghị định số 83/2014/NĐ-CP, nay là Nghị định số 95/2021/NĐ-CP. Như vậy, khi Quốc hội thông qua Luật Giá 2012 đã có Quỹ Bình ổn giá xăng dầu.
Hiện có nhiều ý kiến khác nhau về Quỹ Bình ổn giá xăng dầu và cũng có ý kiến về tính công khai minh bạch trong việc trích lập và sử dụng Quỹ. Tuy nhiên, do xăng dầu là một mặt hàng chiến lược và có tác động rất lớn tới CPI của nền kinh tế, trong khi đó, tình hình thực tiễn vừa qua cho thấy, giá xăng dầu tại thị trường trong nước và quốc tế biến động rất thất thường, do vậy, theo đề nghị của các bộ, ngành trong đó có Bộ Công Thương, Chính phủ đã quyết định tiếp tục duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu trong giai đoạn hiện nay để tránh những biến động quá bất thường của giá xăng dầu.
Về nguyên tắc, bình ổn giá có thời hạn, thời điểm vì khi bình ổn giá thì chỉ bình ổn lúc giá lên xuống, biến động thất thường. Ban soạn thảo Luật Giá (sửa đổi) đã đưa ra các phương án khác nhau về Quỹ Bình ổn giá, trong đó có phân tích những ưu điểm, nhược điểm của từng phương án. Trong bối cảnh hiện nay, Chính phủ tiếp tục duy trì quỹ Bình ổn giá xăng dầu. Tuy nhiên, về lâu dài, chúng ta phải kiên trì thực hiện theo nguyên tắc thị trường.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!
