Đây là khẳng định của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam – ông Nguyễn Thế Mạnh tại Phiên họp mở rộng, thẩm tra sơ bộ Báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện chính sách, chế độ BHXH; quản lý và sử dụng quỹ BHXH năm 2020 mới đây.
Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, theo Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) Nguyễn Bá Hoan, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành, cấp ủy, chính quyền địa phương, kết quả phát triển đối tượng tham gia BHXH, BH thất nghiệp tiếp tục giữ được đà tăng, đặc biệt phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện đạt 1,1 triệu người, chiếm hơn 2% lực lượng lao động trong độ tuổi, vượt chỉ tiêu đặt ra tại Nghị quyết số 28-NQ/TW.
Tuy nhiên, đại diện Bộ LĐTB&XH nhận định, hiện số người tham gia BHXH dù có tăng, nhưng số người tham gia BHXH bắt buộc, BH thất nghiệp giảm, số tiền chậm đóng BHXH tiếp tục tăng so với năm 2019.
Nguyên nhân là do số người hưởng BHXH một lần tiếp tục tăng, ảnh hưởng không nhỏ khả năng phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc trong năm 2020. Đặc biệt, do ảnh hưởng của dịch bệnh, các doanh nghiệp (DN) gặp nhiều khó khăn trong sản xuất kinh doanh, dẫn đến tình trạng chậm đóng, tạm dừng đóng BHXH tăng cao; nhận thức của người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (SDLĐ) trong việc tham gia BHXH vẫn còn hạn chế, đặc biệt là ở các DN nhỏ và siêu nhỏ.
Trong khi đó, do ảnh hưởng của dịch bệnh, công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật BHXH, BH thất nghiệp gặp nhiều hạn chế. BH thất nghiệp chưa thực sự là công cụ quản lý thị trường lao động, hỗ trợ NLĐ tiếp tục quay trở lại thị trường lao động sau khi bị mất việc làm.
Đề cập đến dự toán và các chỉ tiêu về BHXH, BHYT năm 2020, Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh – cho biết, được xây dựng vào cuối năm 2019- thời điểm chưa có dịch Covid-19, đến đầu năm 2020 bắt đầu xuất hiện dịch bệnh và đến giữa năm 2020 lại thiên tai nặng nề tại 10 tỉnh miền Trung, song, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, BHXH Việt Nam phối hợp chặt chẽ với các bộ, đặc biệt là Bộ LĐ-TB&XH và thống nhất không điều chỉnh chỉ tiêu, cố gắng hoàn thành. Hết năm 2020, cơ bản các chỉ tiêu đều hoàn thành theo lộ trình, từ độ bao phủ người tham gia BHXH, BHYT đến công tác thu cũng như các chỉ tiêu khác.
Về độ bao phủ BHXH bắt buộc tăng không nhanh như BHXH tự nguyện, theo Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh, 7 tháng đầu năm 2021, BHXH tự nguyện tăng so với cùng kỳ và tiếp tục tăng- điều này do ngay từ khi xuất hiện dịch bệnh, BHXH Việt Nam đã xác định, để hoàn thành chỉ tiêu bao phủ BHXH thì phải tăng số lượng BHXH tự nguyện lên.
Đối với BHXH bắt buộc, ngành BHXH Việt Nam đã sử dụng các biện pháp quản lý như liên thông dữ liệu với cơ quan Thuế… nên đã phát hiện nhiều người chậm đóng, trốn đóng, không khai báo và đã tăng số người tham gia. “Trong năm 2020, BHXH Việt Nam đã xây dựng CSDL những người chưa tham gia BHXH, đặc biệt là BHXH tự nguyện, khoảng 16 triệu người. Mặt khác, bằng nhiều giải pháp tuyên truyền, trong năm 2020, người dân bắt đầu “ngấm dần” và tuyên truyền cho nhau để tham gia BHXH tự nguyện…”- ông Mạnh cho hay.
Nhằm mở rộng độ bao phủ người tham gia BHXH, lãnh đạo BHXH Việt Nam thông tin, cơ quan này cũng giao chỉ tiêu phát triển cho từng cán bộ BHXH cấp cơ sở để vận động người tham gia BHXH tự nguyện. Tại các cơ sở đã vận động người tham gia BHXH tự nguyện có khó khăn và cơ quan BHXH đã đề nghị cấp uỷ, chính quyền địa phương cùng vào cuộc. Đáng chú ý, năm 2020, BHXH Việt Nam đã làm việc với các đồng chí Bí thư đưa chỉ tiêu này vào Nghị quyết Đại hội Đảng bộ, sau đó giao Ban Cán sự các tỉnh, huyện, xã… cùng vào cuộc với ngành BHXH Việt Nam để vận động người dân tham gia.
Nhấn mạnh những khó khăn trong công tác thu, thu hồi nợ BHXH, Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh cho biết, ứng dụng VssID ra đời, đã giúp NLĐ tra cứu được quá trình đóng-hưởng BHXH, BHYT hàng tháng của mình. Theo đó, khi mở ứng dụng, NLĐ sẽ thấy mình được đóng hay không; từ đó có ý kiến với cơ quan BHXH và người SDLĐ để kịp thời được đóng BHXH. Tuy nhiên, đến thời điểm này, việc xử lý hình sự đối với những hành vi trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHYT vẫn còn nhiều khó khăn. Riêng về công tác quản lý quỹ BHXH, BHXH Việt Nam luôn đặt vấn đề an toàn quỹ lên hàng đầu theo hướng phát triển bền vững và đảm bảo quyền lợi của người tham gia BHXH, BHYT được chi trả đúng quy định.
Cho ý kiến tại phiên thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong cho rằng, năm 2020 và những tháng đầu 2021, Chính phủ, các bộ, ngành đã ban hành 13 văn bản quy phạm pháp luật. Về cơ bản, các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật BHXH, Luật Việc làm… đã được ban hành và bảo đảm việc triển khai đầy đủ các chế độ, chính sách.
Thường trực Ủy ban và các đại biểu cũng đánh giá cao kết quả hoạt động của cơ quan thanh tra, kiểm tra, khi đã phát hiện được một số vi phạm. “Tuy nhiên, các cơ quan có liên quan cần báo cáo cụ thể hơn về tỷ lệ chấp hành kết quả thanh tra, kiểm tra, đã thu hồi được bao nhiêu, việc chấp hành của các đon vị bị thanh tra, kiểm tra thế nào…”- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong đề nghị.
Bên cạnh đó, theo đại diện Ủy ban Xã hội, tỷ lệ người hưởng BHXH một lần so với tổng số người tham gia BHXH vẫn chỉ dao động ở mức khoảng 5% trong các năm qua, nhưng ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của công tác phát triển đối tượng. Với tốc độ, tình hình phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện và thực tế đời sống, thu nhập khó khăn như hiện nay, dự báo có thể số người hưởng chế độ BHXH một lần sẽ tăng cao vào các năm tiếp theo. Do đó, đề nghị bộ chủ quản cần theo dõi vấn đề này.
Công tác cải cách thủ tục hành chính (TTHC) và ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) của BHXH Việt Nam cũng đã được một số đại biểu đánh giá cao. Đến nay, BHXH Việt Nam đã hoàn thành cung cấp dịch vụ công ở mức độ 4 cho tất cả các TTHC của ngành.
Năm 2020, toàn ngành BHXH Việt Nam đã tiếp nhận giải quyết trên 85 triệu hồ sơ giao dịch điện tử; phối hợp với các ngân hàng trong kết nối thanh toán điện tử song phương; thực hiện tốt việc kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành, địa phương trong việc thực hiện chính sách, chế độ BHXH, quản lý và sử dụng quỹ BHXH. Đặc biệt, ứng dụng VssID trên thiết bị di động cho người dân đã hiện thực hóa nhiệm vụ xây dựng thẻ BHYT điện tử và sổ BHXH điện tử theo quy định của Luật BHXH và Luật BHYT, góp phần công khai, minh bạch và hạn chế tình trạng nợ đóng, trốn đóng BHXH, BHYT.
