Cần thiết phải sửa đổi quy định về kiểm toán độc lập đối với tổ chức tín dụng
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang lấy ý kiến để hoàn thiện Dự thảo Thông tư số 39/2011/TT-NHNN quy định về kiểm toán độc lập đối với TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (Thông tư 39). Theo Ngân hàng Nhà nước, việc sửa đổi các quy định này là cần thiết.
Luật các TCTD 2010 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định: Hệ thống kiểm soát nội bộ của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải được kiểm toán nội bộ, tổ chức kiểm toán độc lập đánh giá định kỳ.
Trước khi kết thúc năm tài chính, TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải lựa chọn một tổ chức kiểm toán độc lập đủ điều kiện theo quy định để kiểm toán các hoạt động của mình trong năm tài chính tiếp theo. Đây là căn cứ pháp lý để Ngân hàng Nhà nước xây dựng Thông tư 39 và Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 39.
Quá trình thực hiện, các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và một số đơn vị kiểm toán độc lập gặp khó khăn, vướng mắc và đề xuất sửa đổi Thông tư 39. Việc đề xuất sửa đổi này nhằm đảm bảo cho hoạt động kiểm toán độc lập của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được khả thi, hiệu quả hơn.
Ngoài ra, hiện nay, nhiều văn bản quy phạm pháp luật được ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung có các quy định mới về kiểm toán độc lập của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài như: Nghị định về tổ chức và hoạt động của Thanh tra, giám sát ngân hàng, các quy định mới về thẩm quyền thanh tra, giám sát an toàn vi mô các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài của Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng và Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố… Điều này dẫn đến một số quy định tại Thông tư 39 không còn phù hợp, cần được sửa đổi, bổ sung.
Giới hạn phạm vi kiểm toán hoạt động hệ thống kiểm soát nội bộ
Hiện nay, các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cũng như các tổ chức kiểm toán độc lập đều gặp khó khăn và vướng mắc trong việc kiểm toán hệ thống kiểm soát nội bộ do nội dung và phạm vi hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ rất rộng.
Chính vì vậy, Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung như sau: Trước mắt, Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn thực hiện kiểm toán hoạt động hệ thống kiểm soát nội bộ theo từng cấu phần và về lâu dài sẽ hướng dẫn tiếp các cấu phần khác để đảm bảo kiểm toán độc lập tất cả hoạt động hệ thống kiểm soát nội bộ.
Dự thảo Thông tư cũng đã sửa đổi, bổ sung Điểm b Khoản 2 Điều 8 theo hướng giới hạn phạm vi kiểm toán hoạt động hệ thống kiểm soát nội bộ của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với các nội dung sau:
Kiểm toán độc lập hệ thống kiểm soát nội bộ liên quan đến việc lập và trình bày báo cáo tài chính.
Ngoài việc thực hiện quy định trên, ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải kiểm toán hoạt động hệ thống kiểm soát nội bộ đối với nội dung “Đánh giá nội bộ về mức đủ vốn” (ICAAP) theo Thông tư số 13/2018/TT-NHNN.
Trong hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ, ICAAP là nội dung mới và quan trọng, áp dụng nhiều kỹ thuật phức tạp nhằm thực hiện quy định về an toàn theo hướng dẫn của Ủy ban Basel (trụ cột 2 Basel II) cho các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Bởi vậy, việc kiểm toán độc lập hệ thống kiểm soát nội bội đối với nội dung này là cần thiết.
Bổ sung điều kiện của tổ chức kiểm toán độc lập và kiểm toán viên hành nghề
Để đảm bảo phù hợp với thẩm quyền công bố Danh sách tổ chức kiểm toán và kiểm toán viên (KTV) hành nghề được chấp thuận thực hiện kiểm toán cho đơn vị có lợi ích công chúng, Dự thảo Thông tư quy định tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện kiểm toán ngân hàng, TCTD phi ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải thuộc danh sách tổ chức kiểm toán và KTV hành nghề được chấp thuận thực hiện kiểm toán cho đơn vị có lợi ích công chúng do Bộ Tài chính công bố hằng năm. Đây cũng là điều kiện bắt buộc đối với tổ chức kiểm toán độc lập thực hiện kiểm toán các tổ chức tài chính vi mô và Quỹ Tín dụng nhân dân.
Trường hợp ngân hàng, TCTD phi ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài là đơn vị có lợi ích công chúng thuộc lĩnh vực chứng khoán, tổ chức kiểm toán và KTV hành nghề kiểm toán các đơn vị này phải thuộc danh sách tổ chức kiểm toán và KTV hành nghề được chấp thuận thực hiện kiểm toán cho đơn vị có lợi ích công chúng thuộc lĩnh vực chứng khoán do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước công bố hằng năm.
Cùng với đó, Dự thảo còn quy định KTV hành nghề khi thực hiện kiểm toán TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải thuộc danh sách tổ chức kiểm toán và KTV hành nghề do Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước công bố hằng năm.
Để phù hợp với quy định về trách nhiệm phối hợp với Bộ Tài chính trong việc thực hiện quản lý nhà nước đối với hoạt động kiểm toán độc lập, Dự thảo Thông tư bổ sung trách nhiệm của Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng trong việc báo cáo, đề xuất Thống đốc Ngân hàng Nhà nước có văn bản gửi Bộ Tài chính khi phát hiện các tổ chức kiểm toán độc lập vi phạm pháp luật trong quá trình thực hiện kiểm toán TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
